همهمه سرا

اقدام پژوهی چیست؟

اقدام پژوهی یک شکل غیر سنتی پژوهش است که اغلب جامعه محور (گروه محور) است و توسط یک کارورز با جمعی از آنها انجام می شود. بورلی (۱۹۹۳) اقدام پژوهی را پژوهش آگاهانه، سنجیده و معطوف به راه حل تعریف می کند که به صورت فردی یا گروهی انجام می شود. اقدام پژوهی از طریق چرخه های حلزونی شامل شناسائی مسئله، گردآوری نظام مند داده ها، تفکر و بازاندیشی، تحلیل و نهایتا تعریف مجدد مسئله توصیف می شود.
دو اصطلاح اقدام و پژوهش، چهره اصلی این روش نمایان می شود. ازمون نظر در حین عمل، به عنوان وسیله ای برای بهبود کار و ابزاری برای ارتقاء سطح دانش… » آنها نتیجه می گیرند که این تعریف بر اهمیت اقدام تأکید دارد. ما با این نظر موافقیم که اقدام باعث به جریان افتادن پژوهش می شود و نیروی برانگیز اننده ای به حساب می آید. اقدام پژوهان اغلب نسبت به آنچه انجام می دهند متعهد و علاقه مند هستند » (مک نیف و همکاران، ۱۳۸۲، ص ۲۸).
کارسون و همکاران (۱۹۸۹) نیز اقدام پژوهی را ترکیبی از عمل و پژوهش و تلاشی برای شناخت اقدامات تربیتی به منظور اصلاح و بهبود محیط آموزشی تعریف می کنند و بر این نکته تأکید دارند که بیشتر کسانی که در یک پروژه اقدام پژوهی مشارکت داشته اند، از نقش و جایگاه تجربه سخن می گویند.
آنها در پاسخ به این سؤال که اقدام پژوهی چیست، می گویند :
اول از همه، اقدام پژوهی جنبه عملی دارد. به عبارت دیگر، اقدام پژوهی تلاشی در جهت شناخت بهتر مسائل زندگی واقعی کلاس درس و مدرسه و چگونگی رویارویی با آنهاست.
دوم، اقدام پژوهی به مشاهده منفعل محدود نمی شود بلکه اقدام و عمل را در مرکز توجه خود دارد. این تمرکز توجه ایجاب می کند که محققان به گونه ای در عمل درگیر شوند که به بهبود اقدامات تدریس در یک کلاس خاص یا در یک مدرسه منتهی شود.
سوم، اقدام پژوهی دمکراتیک است. این شیوه پژوهش میزان بیشتری از گفتگو و تعامل بین همکاران را ترغیب کرده و مشارکت فعال در تلاش مداوم برای بهبود تدریس را ایجاب می کند.
چهارم، اقدام پژوهی نظام مند و فکورانه و در چرخهای چهار مرحله ای انجام می شود. و آنچه مسلم است در اقدام پژوهی به طور همزمان روی شناخت اقدام تربیتی ونیز بهبود و اصلاح آن تلاش می شود. به عبارت دیگر، اقدام پژوهی روشی برای شناخت و نیز بهبود موقعیت آموزشی است. در یکی از مقالات جستجو شده در شبکه اینترنت (ASCD)، اقدام پژوهی به عنوان فرآیند پرسیدن سؤالات مهم و تلاش برای یافتن پاسخ این سؤالات به شیوه ای روشن مند تعریف شده است. این پرسش ها معنادار وحائز اهمیت هستند، یعنی محقق قصد و یا نیاز دارد پاسخ به این پرسش ها را که از نزدیک با موقعیت کاری او مرتبط هستند، بداند. از این رو اقدام پژوهی جنبه بسیار عملی داشته و ریشه در کار روزانه محقق دارد.

تعریف و هدف های اقدام پژوهی:

ژانت مسترز (۲۰۰۰) برای توصیف و تبیین اقدام پژوهی از میان تعاریف بسیاری که ارائه شده است، سه تعریف را برگزیده که به این شرح مطرح می شود :
اقدام پژوهی، پژوهشی نظام دار، گروهی، مبتنی بر همکاری ، خود اندیشیده و انتقادی است که توسط شرکت کنندگان در این پژوهش انجام می شود . در تعریف دیگر، علاوه بر عناصر موجود در این لیکن در این نوشتار به سبب ضرورت موضوعی، اقدام پژوهی در حوزه آموزش و پرورش مورد توجه و تأکید می باشد. کارسون و همکاران (۱۹۸۹) در یک جمع بندی مواردی را با عنوان «آنچه اقدام پژوهی است» به شرح زیر ذکر کرده اند :
• اقدام پژوهی فرآیندی است که آموزش و پرورش را از طریق تغییربهبود می بخشد.
• اقدام پژوهی، کار گروهی مربیان برای بهبود اقدامات آموزشی است.
• اقدام پژوهی، تأمل و باز اندیشی در مورد امر تدریس است.
• اقدام پژوهی، جمعی و مشترک است؛ یعنی مربیان در جهت تقویت روابط با دیگر مربیان گفتگو و کار می کنند.
• اقدام پژوهی، بنا نهادن و تشکیل گروههای خود – انتقاد از مربیاناست.
• اقدام پژوهی، فرآیند نظام مند یادگیری است.
• اقدام پژوهی، فرایندی است که ایجاب می کند ما ایده های خود درباره آموزش و پرورش را به بوته آزمایش بگذاریم.
• اقدام پژوهی، خالی از تعصب ” است .
• اقدام پژوهی، یک تحلیل انتقادی از محل های کار ماست.
• اقدام پژوهی، تأکید روی موارد خاص است
• اقدام پژوهی، چرخه ای از برنامه ریزی ، عمل، مشاهده ” و باز -اندیشی و تفکر است.
• اقدام پژوهی، کار در گروه های کوچکی از مربیان است. • اقدام پژوهی، اثبات درستی اقداماتی است که در جریان تدریس انجام می شود.

مرجع: